– Antyczna Salona – opis stanowiska
– Pałac Dioklecjana w Splicie – opis
– Muzeum Miejskie w Novalji – opis
– Muzeum Archeologiczne w Zadarze – opis
– Muzeum Archeologiczne w Splicie – opis
– Muzeum Archeologiczne w Zagrzebiu – opis
Relacja z przebiegu realizacji projektu „Morska spuścizna Rzymian „chorwackiej” Dalmacji – wschodnim wybrzeżem Adriatyku”
Na przełomie kwietnia i maja br. w Chorwacji zrealizowany został interdyscyplinarny projekt naukowo – artystyczny. Zakładał odwiedzenie rzymskich stanowisk archeologicznych oraz muzeów archeologicznych położonych na wybrzeżu kraju. Przemierzenie całej zamierzonej trasy zrealizowane zostało w niekonwencjonalny sposób, bo na rowerach.
Naukowa część (Marta Bajtler, SKN „Wodolot” IAUW) zajmowała się zagadnieniem morskiej spuścizny Rzymian na wschodnim wybrzeżu Adriatyku (dokładnie w granicach państwa chorwackiego). Artystyczna (Joanna Kopeć, Wyższa Szkoła Sztuki i Projektowania w Łodzi) natomiast miała na celu rejestrację całości wyprawy za pomocą dwóch kamer umocowanych na rowerach oraz wszędzie gdzie się da. Z nakręconego materiału powstanie dokument.
Projekt zakładał przejechanie całej zaplanowanej trasy Rijeka – Dubrownik na rowerach. Niestety, z powodu trudnych warunków pogodowych i terenowych ostatecznie nasze plany zostały zweryfikowane i wyprawę zakończyłyśmy w Splicie. Przejechałyśmy prawie 500 km, jadąc wybrzeżem i wyspami (Cres, Krk, Rab, Pag). Odwiedziłyśmy datowane na okres rzymski stanowiska archeologiczne oraz muzea posiadające w swoich zbiorach rzymskie zabytki, z głównym naciskiem na znaleziska podwodne.
Początek trzytygodniowej wyprawy okazał się najcięższy, gdyż przyszło nam zmagać się z górzystą północą kraju. Wychodząc z (optymistycznego) założenia, że po „pod górkę” zawsze musi być „z górki”, przemierzyłyśmy Półwysep Istria i rozpoczęłyśmy etap wyspowy. Pogoda niestety dawała nam w kość: raz przyprażając bezlitosnym słońcem, innym razem zwiewając potężną wichurą wraz z całym rowerowym dobytkiem z drogi, bądź mocząc strugami deszczu. Jednak szczęśliwie, wciąż pełne sił dotarłyśmy na największą wyspę – Pag. Tu w mieście Novalja przeżyłam bardzo miłe (archeologiczne) zaskoczenie. Okazało się, iż małe Muzeum Miejskie posiada bardzo liczne zbiory pochodzące z lokalnych badań podwodnych.
Cała wyspa w swych wodach przybrzeżnych skrywa ogromną ilość podwodnych „skarbów”: wraki statków, zatopione porty, pojedyncze znaleziska kotwic, itd. W ostatnich latach miało miejsce wiele badań podwodnych prowadzonych przez chorwackich archeologów. W muzeum możemy zobaczyć m.in. oryginalną rzymską kotwicę wykonaną z drewna oraz naczynia ceramiczne i amfory wydobyte z antycznego wraku. Jednak główną atrakcją nie są wcale te zabytki, a podziemny wodociąg z I w. n.e. Wykuty w żywej skale, ciągnie się przez 1042 metry i kończy w budynku muzeum.
Przejechawszy całą wyspę, która oferuje wspaniałe i bardzo zróżnicowane widoki (kamieniste pustkowia, wzgórza, solniska), dojechałyśmy do Zadaru.
Miasto to nie dość, że posiada kapitalne Muzeum Archeologiczne, to jeszcze cieszy oko ruinami na świeżym powietrzu. Muzeum posiada bogate zbiory iliryjskie greckie oraz rzymskie.
Oprócz stałej ekspozycji odwiedziłam także wystawę czasową podsumowującą wykopaliska prowadzone przez Muzeum w latach 2005 – 2010. Muzeum bardzo prężnie działa na polu archeologii podwodnej, dlatego ekspozycja zawiera wiele eksponatów oraz prezentuje plansze z tej dziedziny. Naukowcy z Zadaru w ciągu ostatnich 5 lat przebadali liczne wraki antyczne przewożące nie tylko transporty amfor, ale i sarkofagi oraz dzieła sztuki.
Zaraz przed wejściem do muzeum zwiedzić można ruiny rzymskiego forum. Ekspozycja niestety pozostawia wiele do życzenia, gdyż każdy turysta może sobie po prostu usiąść na fragmencie antycznego architrawu bądź poleżeć w cieniu antycznej kolumny. Mimo to wszystko jest pięknie wkomponowane w tło otaczających zabytkowych kościołów i tworzy spójną całość.
Opuściwszy Zadar jechałyśmy dalej wzdłuż wybrzeża, kierując się w stronę Splitu. Po drodze miałyśmy okazję podziwiać urokliwe miasteczka (Vodice, Primošten i in.) jak i bardziej popularny Trogir czy Szybenik. Wszystkie te miejsca oferują cudowny klimat miast śródziemnomorskich z wąskimi uliczkami, czerwonymi dachówkami i knajpką na każdym rogu.
Pozostawiając za sobą senne miasteczka, wjechałyśmy do Splitu – drugiego, co do wielkości miasta Chorwacji. Skończyły się puste drogi i przyjaźni kierowcy, którzy machali do nas z samochodów, dodając otuchy. A zaczęły niebezpieczne i zatłoczone ulice, gdzie kierowcy niezważając na rowerzystów, machali do nas raczej po to by wyrazić swoje niezadowolenie. Jednak wszystkie nieprzyjemności na drodze rekompensowali wciąż tak samo przyjaźni i pomocni mieszkańcy oraz wspaniałe ruiny pałacu Dioklecjana, które powinny zachwycić każdego archeologa śródziemnomorskiego.
Przez stulecia mury pałacu zbudowanego na planie obozu rzymskiego zostały wchłonięte przez rozbudowujące się miasto. Dlatego współcześnie niekiedy ciężko jest rozróżnić, gdzie mamy jeszcze do czynienia z antyczną budowlą, a gdzie już z średniowiecznymi kamieniczkami.
W Okolicach Splitu odwiedziłyśmy także inne ruiny. Antyczna Salona funkcjonująca jako rzymska kolonia od I w.p.n.e. posiada dużo dłuższą i interesującą historię. Obecnie jest to kompleks zajmujący rozległy teren, jednak w bardzo niewielkiej części przebadany archeologicznie. Ruiny leżą na obrzeżach współczesnej aglomeracji, a niekiedy nawet miejscowi nie wiedzą jak do nich dotrzeć. Niesamowite dla nas było to, że w niedzielne popołudnie dzieci rozgrywały mecze piłki nożnej w ruinach piątowiecznej bazyliki, pary podziwiały widoki siedząc na pozostałościach murów miejskich, a całe rodziny piknikowały przy zestawie ogrodowym składającym się z kapiteli kolumn (taboreciki) oraz wieka sarkofagu (stół). Mimo tego zobaczyć można, oprócz ww. bazylik, także amfiteatr, teatr, wspominane mury obronne oraz pozostałości świątyni (podium).
W Splicie znajduje się wiele tematycznych muzeów. Nie mogąc odwiedzić wszystkich udałam się do Muzeum Archeologicznego, które posiada liczne zbiory rzemiosła i sztuki rzymskiej. Są to nie tylko drobne artefakty jak ceramika, biżuteria czy broń, ale także wspaniałe przykłady rzeźby. W lapidarium, które zajmuje teren dookoła muzeum znajdują się posągi bóstw, wspaniałe sarkofagi, ołtarze i stele.
Split był ostatnim przystankiem na rowerowej trasie. Do Zagrzebia, skąd miałyśmy pociąg do Polski, pojechałyśmy również pociągiem. Muzeum Archeologiczne w stolicy było ostatnim odwiedzonym przeze mnie miejscem. Zbiory antyczne pochodzą tak z terenów nadmorskich, jak i z głębi kraju. Dlatego więcej ekspozycji poświęcone jest funkcjonowaniu prowincji Panonia niż nadmorskiej Dalmacji. Mimo to znalazło się miejsce dla imponującego zbioru waz greckich.
Naukowe opracowanie tematu „Morska spuścizna Rzymian w chorwackiej Dalmacji” szerzej omówione zostanie w artykule naukowym w AR Rocznik Archeologiczny Vol. III (3) oraz w specjalnym wydaniu o archeologii podwodnej w popularno – naukowym Kwartalniku Akademickim AD REM.
Projekt współfinansowany był przez Radę Konsultacyjną ds. Studenckiego Ruchu Naukowego.
Antyczna Salona – opis stanowiska
Ruiny antycznej Salony położone są na obrzeżach Splitu, w miejscowości Solin. Stanowisko to zajmuje rozległy teren, który przebadany jest jedynie w niewielkiej części. Historia Salony sięga dużo wcześniej przed pojawianie się Rzymian w Iliricum. W IV BC osiedle trackich Manioi zostało podbite przez Delmatów. Wkrótce po tym Salona została skolonizowane przez greckich osadników z Issy (Vis). Ale to dopiero pod panowaniem Rzymian miasto osiągnęło najwyższy poziom rozwoju. Rzymianie pojawiali się tu już w II w. p.n.e., używając Salone jako bazę wypadową podczas działań militarnych w regionie. Między 47 – 44 r. p.n.e. Cezar nadał Salonie status colonia (Colonia Martia Iulia Valeria), a w 9 r. n.e. została stolicą nowo powstałej prowincji Dalmacja. Miasto położone było w centralnym punkcie nowo powstałego systemu dróg, który łączył Dalmację z resztą Imperium. Dodatkowo Salona posiadała bardzo ważny port, który był najważniejszy na całym iliryjskim wybrzeżu Adriatyku. Wszystko to przyczyniło się do bardzo szybkiego rozwoju miasta i długo utrzymywanej silnej pozycji ekonomicznej. W II w. miasto liczyło 60 tys. mieszkańców. Administracyjne terytorium Salony zawierało także wsypy: Pharos (Hvar), Issa (Vis), Brettia (Breč).
Miasto prężnie działało jeszcze u schyłku Imperium. Kwitło tu chrześcijaństwo i zostało tu ustanowione biskupstwo. Funkcjonowanie miasta zakończyły dopiero najazdy Awarów w 613/614 AD, które to zburzyły miasto.
Antyczna Salona otoczona była potężnymi murami. Pierwsza faza fortyfikacji z II w. p.n.e miała kształt trapezu i otaczała najstarszą część miasta – Urbus vetus. Od I w. p.n.e. miasto zaczęło się rozrastać w zachodnim i wschodnim kierunku. Ważne budowle publiczne zaczęły powstawać poza starymi murami. Jednak, gdy w czasach Marka Aureliusza (ok. 170 r. n.e.) Salonie zaczęły zagrażać najazdy plemion Germańskich, przedmieścia te także zostały otoczone nowymi murami oraz ufortyfikowane prostokątnymi wieżami (do tej pory odkryto 90). W celu przyspieszenia konstrukcji umocnień, w system nowych murów włączone zostały najbliższe budynki, nadziemna część akweduktu, a nawet amfiteatr! Tak ufortyfikowane miasto uzyskało znany do dziś wydłużony kształt elipsy, o wymiarach 1600 metrów (wschód – zachód) na 700 metrów (północ – południe).
W skład najwcześniejszych umocnień wchodziła także monumentalna brama wybudowana w czasach Augusta – Porta Cesarea. Było to monumentalne wejście do starszej części miasta, które jednocześnie stanowiło początek drogi biegnącej do Epetium (Stobrec) i dalej na południe, a w drugą stronę, w głąb Prowincji.
Brama zbudowana została w technice opus quadratum, z dużych, regularnych bloków, wykutych w lokalnym, niebieskawym kamieniu. Z zewnątrz flankowana była dwiema ośmiokątnymi wieżami, które wchodziły w skład fortyfikacji. Porta Cesarea posiadała 3 przejścia: dwa mniejsze po bokach, przeznaczone dla pieszych oraz większe, położone centralnie i przeznaczone dla ruchu kołowego, Do tej pory ciągle widoczne są wyżłobienia od kół w bruku. Od południowej strony bramy znajdowało się nympheum, które zaopatrywane było wodą z akweduktu i zapewniało dostęp do wody najstarszej części miasta. Kiedy nastąpił dynamiczny rozwój miasta, brama utraciła znaczenie głównego wejścia i stała się swego rodzaju łukiem triumfalnym.
Podczas rządów Octawiana Augusta nastąpiła gwałtowna rozbudowa całego miasta. Przez cały I wiek powstawały liczne budowle publiczne. W części południowo-wschodniej powstało forum – centrum życia politycznego, społecznego i religijnego. Położone było na naturalnym wzniesieniu rozciągającym się z północy na południe, zaraz obok Cardo Maximus. W północnej części forum znajdowało się Capitolum – najważniejsze centrum religijne w mieście. Świątynia dedykowana była Trójcy Kapitolińskiej: Jowiszowi, Junonie i Minerwie. W najbliższej okolicy świątyni odkryte zostały także termy i curia.
Pod koniec I wieku zaraz obok forum, po zachodniej stronie wybudowany został teatr. Częściowo oparty był na naturalnym wzniesieniu i pomieścić mógł 3,5 tys. widzów (wym. 65 x 58 m.). Odwiedzając stanowisko nie ujrzymy niestety spektakularnych ruin rzymskiego forum. Z świątyni zachowały się jedynie fragmenty podium, a z teatru pozostałości budynku scene, zarys orchestry i pozostałości po masywnych podporach.
Dużo lepiej zachowany jest wspominany już amfiteatr, położony w płn. – zach. części antycznej Salony. Wzniesiony został w 2 poł. II w. Północna część oparta została na naturalnym wyniesieniu. Założenie od strony południowej miało trzy piętra, a od północnej jedno. Fasada oparta była na masywnych filarach, dekorowanych półkolumnami. Amfiteatr miał kształt elipsy o wymiarach 125 x 100 metrów i pomieścić mógł 17 tys. widzów. Widownia miała wydzielone sektory dla najwyższych władz Prowincji oraz dla miejskich urzędników.
W mieście odkryto także liczne prywatne i publiczne termy. Najlepiej zachowane są tzw. Wielkie Termy Miejskie z kon II w. / pocz. III w. znajdujące się we wschodniej części Salony.
Wśród ruin antycznego miasta zobaczyć można także pozostałości licznych kanałów, którymi miasto było poprzecinane, a także pozostałości mostu z I w. p.n.e.
Salona bardzo wcześnie stała się ważnym ośrodkiem chrześcijańskim. Z tego okresu na stanowisku zachowały się liczne bazyliki i nekropole. Centrum wczesnochrześcijańskiej Salony ulokowane zostało we wschodniej części miasta – Urbs Nova Orientalis. Najstarszy kościół pochodzi już z poł. III w. i znajdował się w prywatnym domu. Po 313 roku, gdy wydany został Edykt Mediolański o Tolerancji Religijnej, w mieście rozwinęło się prawdziwe centrum biskupie. Powstały bliźniacze bazyliki, pałac biskupi i baptysterium. Na pocz. V w. powstały kolejne monumentalne bazyliki, których ruiny obecnie możemy oglądać na stanowisku. Największa z nich, Basilika urbana jest największą trójnawową bazylika w całej Dalmacji.
Poza centrum biskupim odkryto jeszcze siedem kościołów, datowanych od V w. Na pocz. IV w. powstały trzy cmentarze ulokowane poza murami miejskimi w Manastrine, Maurusinac oraz Kapuljuc. Cmentarze chrześcijańskie rozwinęły się na pogańskich nekropolach, gdzie chowani byli męczennicy, którzy stracili życie na arenie amfiteatru. Następnie na tych cmentarzach powstały bazyliki.
Główne wejście do ruin antycznej Salony znajduje się zaraz obok pozostałości wczesnochrześcijańskiej bazyliki w Manastrine. Oprócz tych ruin znajdują się tam liczne antyczne sarkofagi, mozaiki i drobne elementy architektoniczne. Najciekawszym elementem jest jednak budynek małego muzeum – Tusculum. Budynek został wybudowany pod kon. XIX w., a jego fasada dekorowane jest licznym archeologicznymi znaleziskami, tj. kapitele, kolumny, inskrypcje i statuy. Obok budynku znajduje się uroczy ogród, który tak samo dekorowany jest licznymi archeologicznymi zabytkami.
THE ARCHAEOLOGICAL COMPLEX OF SALONA AND TUSCULUM (SOLIN)
Put starina bb, Manastirine – 21210 Solin,
Tel/Fax: 021/211-538
godziny otwarcia:
• Maj – Październik
– Poniedziałek – Piątek: 7:00 – 19:00
– Sobota: 9:00 – 19:00
– Niedziela: 9:00 – 13:00
• Listopad – Kwiecień
-Poniedziałek – Piątek: 9:00 – 15:30
– Sobota: 9:00 – 14:00
– Niedziela: zamknięte
Wejście za darmo
Pałac Dioklecjana w Splicie – opis
Pałac Dioklecjana stanowiący obecnie centrum starego miasta w Splicie, w starożytności wybudowany został w odległości kilku kilometrów od antycznej Salony, nad samym morzem. Dioklecjan, który urodził się nieopodal Salony, właśnie te okolice wybrał, na spędzenie reszty swoich dni po odsunięciu się od władzy. Budowa pałacu rozpoczęła się na kon. III w., a imperator zamieszkał w nim w 305 r. Pałac zbudowany został na planie obozu wojskowego, o długości boku ok 200 m. Charakteryzował się potężnymi obwarowaniami oraz charakterystycznym wewnętrznym podziałem stworzonym przez przecinające się cardo i decumanus. Na pocz. VII w., kiedy pobliską Salone najechali barbarzyńcy, ludność ze zniszczonego miasta przeniosła się do pałacu. I tak z czasem, oryginalna antyczna zabudowa została wchłonięta przez rozrastające się miasto. Współcześnie niekiedy ciężko się zorientować, gdzie jeszcze mamy do czynienia z antycznymi murami, a gdzie już z renesansowymi kamienicami. Mimo tego, z oryginalnej III/IV-wiecznej zabudowy zachowały się liczne pozostałości.
Pałac otaczały potężne mury, liczące kilkanaście metrów. Do wewnątrz, tak jak w rzymskim obozie prowadziły cztery bramy. Na wylocie cardo, na południe od perystylu znajdowała się Porta Aurea (Złota Brama). Na zachód od perystylu położona była Porta Ferrea (Żelazna Brama), a na wschód Porta Argentea (Srebrna Brama).
W centralnym punkcie przecięcia cardo i decumanus znajdowały się prywatne apartamenty Dioklecjana. Na przedłużeniu cardo znalazł się prostokątny perystyl, który prowadził do monumentalnego wejścia. Zaraz obok perystylu cesarz wybudował swoje imponujące mauzoleum.
Są to zabytki, które współcześnie wciąż są dobrze widoczne, mimo że częściowo zostały wchłonięte przez późniejszą zabudowę. W ośmiokątnym mauzoleum obecnie znajduje się kościół św. Domniusza, z V w. Mauzoleum zaadoptowane zostało praktycznie w niezmienionej formie, gdzie rdzeń grobowca wciąż otoczony jest 24 kolumnami z korynckimi kapitelami, które podtrzymywały dach. Perystyl, znajdujący się poniżej poziomu ulicy, od dłuższych stron otoczony był rzędem kolumn połączonych łukami. Obecnie wschodnia pierzeja zabudowana została gotyckimi i renesansowymi kamienicami. Monumentalne wejście zamykało perystyl od strony południowej. Cztery kolumny podtrzymywały trójkątne zwieńczenie. Niestety odwiedzając pałac w maju br., portal był w konserwacji i niedostępny dla zwiedzających.
Wejście do pałacu jest bezpłatne, gdyż stanowi część miasta. Płatny jest jedynie wstęp do świątyni Jowisza (5kn) i do podziemi pałacu.
Muzeum Miejskie w Novalji – opis
Muzeum Miejskie w miejscowości Novalja na wyspie Pag znajduje się w małym, nowoczesnym budynku. Główną atrakcją muzeum jest rzymski wodociąg z I w., który rozpoczyna się w podziemnej części muzeum i ciągnie przez 1042 m przebijając się przez żywą skałę. W czasach, gdy funkcjonowała antyczna Navalja doprowadzał świeżą wodę do portu oraz do okolicznych warsztatów. Następnie przez stulecia został zapomniany i ponownie odkryty dopiero w XIX w. Szeroki na 60 cm posiada 9 kanałów wentylacyjnych, które przebijają się przez górę na wysokość nawet 44 metrów.
Na poziomie -1 ekspozycja w większości poświęcona jest znaleziskom podwodnym, pochodzącym z okolic Novalji, Starej Novalji oraz Caska. Prezentowane są amfory różnych typów, ceramika kuchenna oraz ołowiane elementy rzymskich kotwic. Zabytkiem wartym szczególnej uwagi jest zachowana praktycznie w całości antyczna, drewniana kotwica. Jest to bardzo rzadko spotykane znalezisko, gdyż drewno bardzo słabo zachowuje się w morskiej wodzie, a w całej Europie znanych jest tylko kilka takich.
Podwodną wystawę uzupełniają liczne plakaty prezentujące fotografie i opisy badań podwodnych, niestety wszystkie w języku chorwackim. Jednak nie jest to dużym problemem, gdyż po muzeum oprowadza Pani, która bardzo dobrze włada językiem angielskim. Wystawę tą uzupełnia łódź, niestety nie antyczna a jedynie stanowiąca element etnograficzny.
Na parterze wystawionych jest jeszcze kilka plansz dotyczących różnych badań archeologicznych, które prowadzone były na wyspie Pag. Jedna z nich prezentuje historię odkrycia i wyciągnięcia wspominanej już drewnianej kotwicy.
Udając się na piętro, pozostawiamy archeologię za sobą i wkraczamy w dział etnograficzny. Prezentowane są stroje, meble oraz stare fotografie, które z tej części ekspozycji robią największe wrażenie.
GRADSKI MUZEJ NOVALJA
Ul. kralja Zvonimira 27
Tel: 053/661-160 053/661-160
Fax: 053/662-364
bilety:
Dorośli: 15 kn
Dzieci od 5 do 15 lat: 10 kn
Dzieci poniżej 5 lat: 5 kn
godziny otwarcia:
• 16.10 – 14.06
– Poniedziałek – Piątek : 9:00- 13:00
•15.06 – 15.10
– Codziennie z wyjątkiem Niedzieli rano, 9:00 – 13:00 i 18:00 – 22:00
Muzeum Archeologiczne w Zadarze – opis
Muzeum Archeologiczne w Zadarze mieści się w centrum starego miasta, zaraz przy antycznych ruinach i średniowiecznych, zabytkowych kościołach. Na parterze prezentowane są zbiory średniowieczne. Główną ekspozycję stanowią elementy wystroju wnętrz wczesnośredniowiecznych kościołów, tj. ołtarz i tabernakulum oraz ozdobne elementy architektoniczne z charakterystycznym zdobieniem. Liczne są także kamienne sarkofagi oraz inskrypcje zawierające imiona darczyńców i władców. W gablotach prezentowane są wyposażenia grobowe, na które składają się ceramika, biżuteria, narzędzia i broń.
Dopiero na pierwszym piętrze zaczynają się zbiory antyczne. W kwietniu prezentowana była okolicznościowa wystawa podsumowująca wykopaliska prowadzone przez Muzeum w latach 2005 – 2010. Na ekspozycji głównie prezentowane były znaleziska drobne, jak lampki, biżuteria czy szkła, ale znalazły się także pojedyncze amfory wydobyte podczas badań podwodnych czy dachówki. Dodatkowo całość uzupełniały liczne plakaty, które szczegółowo omawiały wszystkie badania.
Były to głównie prace na stanowiskach antycznych, w skład, których wchodziło wiele podwodnych. Pod wodą badane i eksplorowane były m.in. wraki z transportem amfor, pitosy, dachówki czy rzymski port. Omawiane były także badania na stanowiskach współczesnych.
Na piętrze drugim rozpoczyna się ekspozycja stała, która skupia zabytki w dziale Prehistorii. Odwiedzający muzeum ma szanse poznać najstarsze dzieje Dalmacji, począwszy od epoki kamienia, przez epoki miedzi, brązu i żelaza. Na tle neolitycznych zbiorów, które zawierają liczną i ciekawą ceramikę, np. pojemniki na nóżkach służące prawdopodobnie jako lampy oraz przedmioty kościane, paleolit prezentuje się najskromniej.
Jednak największe wrażenie robi wystawa prezentująca kulturę liburnijską. Podzielona na V faz, początkami sięga do późnej epoki brązu (XI/X w p.n.e.) i kończy się wraz z stopniową hellenizacją wschodniego wybrzeża Adriatyku. Wśród prezentowanych przedmiotów dominują zapinki i różnego typu biżuteria.
ARHEOLOŠKI MUZEJ ZADAR
Trg opatice Cike 1
Tel. +385 (23) 250-542
bilety:
– Dzieci od 10 i dorośli: 15 kn
– Uczniowie, studenci i emeryci (grupy) 10,00 kn
godziny otwarcia:
–od 1.01. do 31.03
Poniedziałek – sobota: 9:00– 14:00
-od 1.04. do 31.05.
Poniedziałek – sobota: 9:00– 15:00
-od 1.06. do 30.09
Poniedziałek – niedziela: 9:00 – 21:00
-od 1.10. do 31.10.
Poniedziałek – sobota: 9:00– 15:00
-od 1.11. do 31.12.,
Poniedziałek – sobota: 9:00– 14:00
Muzeum Archeologiczne w Splicie – opis
Muzeum Archeologiczne w Splicie położone jest w pewnej odległości od starówki. Zajmuje dosyć duży teren, który w pełni jest wykorzystany pod ekspozycję.
Zaraz po wejściu do budynku muzeum wchodzi się do dużej sali, gdzie moim zdaniem znajduje się najważniejsza ekspozycja, bo antyczna. Prezentowane są kolekcje zabytków grecko – hellenistycznych (VI – I w.p.n.e.), rzymskich (II w. p.n.e. – III / IV w. n.e.) oraz wczesnochrześcijańskich (III – V w.), a także zbiory monet przypadające na te trzy okresy. W gablotach przeważają drobne artefakty, tj ceramika, biżuteria, szkła, narzędzia oraz drobne przedmioty metalowe i kościane.
W mniejszej sali mieści się kolekcja prehistoryczna, w skład której wchodzą artefakty począwszy od paleolitu, przez neolit, do czasów romanizacji Dalmacji.
W budynku muzeum zobaczyć także pojedyncze klasyczne rzeźby i głowy.
Teren dookoła muzeum zajmuje lapidarium z liczną kolekcją sarkofagów, stel, rzeźb i ołtarzy. Prezentowane są także pojedyncze mozaiki.
W muzeum działa także biblioteka, z której można korzystać od wtorku do niedzieli w godzinach 9 – 13.
ARHEOLOŠKI MUZEJ SPLIT
Ul. Zrinsko – Frankopanska 25
tel. 021 / 329-340
tel / fax: 021 / 329-360
E-mail: info@armus.hr
bilety:
-Dorośli 20 kn,
– Dzieci, studenci i seniorzy 10 kn
godziny otwarcia:
- Czerwiec – Wrzesień
– Poniedziałek – Sobota: 9:00 – 14:00 i 16:00 – 20:00
– W niedziele zamknięte - Październik – Maj
– Poniedziałek – Piątek: 9:00 – 14:00 i 16:00 – 20:00
– Sobota: : 9:00 – 14:00
– W niedziele zamknięte
Muzeum Archeologiczne w Zagrzebiu – opis
Muzeum Archeologiczne w Zagrzebiu mieści się w pięknym, neoklasycystycznym gmachu.
Całość zbiorów liczy obecnie ponad 450 tysięcy różnych eksponatów. Podzielone są na kolekcje, które prezentowane są na wystawach stałych oraz czasowych.
Kolekcja Grecka i Rzymska znajduje się na drugim piętrze. Niestety nie jest najliczniejsza i piętro dzieli jeszcze z kolekcją Średniowieczną. Zabytki nie pochodzą jedynie z terenu Chorwacji, ale i z terenu państw sąsiednich. Zbiory na ekspozycji nie są podzielone chronologicznie, jak to było w muzeach do tej pory odwiedzanych, a tematycznie. Zaraz po wejściu do sal wystawowych, wita nas imponująca kolekcja waz greckich, pochodzących głównie z południowych Włoszech i Attyki. W następnej sali poruszane jest zagadnienie obecności Greków na chorwackich wyspach. Z wysp Vis (Issa), Hvar (Pharos) czy Korcula (Lumbarda), które jedne z pierwszych zostały skolonizowane przez Greków, pochodzą unikatowe inskrypcje o publicznym charakterze.
Kolejne trzy sale przeznaczone są na zabytki datowane na okres rzymski. W większości pochodzą z Chorwacji centralnej, prezentując kulturę materialną i duchową ludności zamieszkującej prowincję Pannonia i tereny nad Dunajem. W pierwszej z sal poruszane jest zagadnienie armii rzymskiej i limesu. Prezentowane są rzymskie militaria, tj. hełmy, miecze i inne elementy uzbrojenia.
W kolejnej, główną tematyką ekspozycji jest urbanizacja Pannoni, która przyszła wraz z Rzymianami. Liczne postery opisują rozwój miast, a co za tym idzie także budownictwa i infrastruktury. Prowincja poprzecinana była siecią dróg, których liczne pozostałości odkrywane są podczas wykopalisk. Największe wrażenie robi zapewne pełnowymiarowa graficzna rekonstrukcja wozu, którego oryginalne metalowe elementy sprytnie zostały połączone w spójną całość.
Trzecia sala przeznaczona jest dla fanów rzymskiej sztuki. Na tą część ekspozycji składają się rzeźby odkryte w Salonie, stolicy prowincji Dalmacja. Wśród kilku biustów najważniejsza i najpiękniejsza jest marmurowa głowa młodej kobiety. Bardzo prawdopodobne, że jest to portret cesarzowej Plautylly, żony Karakalli.
Na trzecim piętrze jest stała i najliczniejsza kolekcja Prehistoryczna oraz dużo mniej liczna Egipska. Zbiory prehistoryczne są jednymi z największych w tej części Europy. Ukazują przekrój kultury materialnej ludzi z historycznych terenów Chorwacji, od Epoki Kamienia do Epoki Żelaza. Kolekcja Egipska liczy natomiast niewiele ponad 2 tysiące eksponatów i prezentuje zabytki od Średniego Państwa do Okresu Ptolemejskiego. Są to głównie urny kanopskie, sarkofagi, papirusy, figurki uszebti oraz brązowe statuetki bóstw.
Najciekawszym zabytkiem z tej kolekcji jest mumia, której poświęcona została oddzielna ekspozycja. Jest to mumia kobiety o imieniu Nesi-hensu, która zawinięta została w pocięte pasma lnianego płótna, które zapisane było pismem etruskim. Jest to tzw. Lniana księga z Zagrzebia (Liber linteus Zagrabiensis). Treść księgi opisuje szczegółowo rytuały, jakie danego dnia należy poświęcić danemu bóstwu. Jest to do tej pory najdłuższy zachowany tekst w tym języku.
W ogrodzie na tyłach muzeum zaaranżowane jest lapidarium. Prezentowane są tam antyczne stele grobowe, rzeźby oraz fragmenty architektoniczne. Całość stanowi klimatyczne tło dla małej kawiarenki, która także tam się znajduje.
ARHEOLOŠKI MUZEJ U ZAGREBU
Trg Nikole Šubića Zrinskog 19
Tel. (+385 1) 48 73 101
fax: (+385 1) 48 73 102
e-mail: amz@amz.hr
godziny otwarcia:
-Wtorek – środa – piątek, 10:00 – 17:00,
-Czwartek – 10:00 – 20:00,
-Sobota – niedziela, 10:00 – 13:00
-Zamknięta w poniedziałek
bilety:
– Dorośli 20 kn,
– Dzieci, uczniowie, studenci, emeryci 10 kn
– Rodzina 30 kn
– Emerytów i rencistów – wstęp wolny we wtorki
Autor: Marta Bajtler
Fotografie: Marta Bajtler
Wod.o.Lot 
Niezłe, choć przydałyby się dłuższe i pełniejsze opisy muzeów 🙂
(MJ)
Od takich „tasiemców” specem jesteś ty, nie śmiem wchodzić w paradę 😉
A może jednak? Byłyby kolejne fajne muzea w cyklu Przewodnika 😀
(MJ)