Workshop for Reading Past and Present Landscapes – plakat konferencyjny

Udostępniliśmy dziś pierwszy z plakatów konferencyjnych dotyczących Workshop for Reading Past and Present Landscapes in Central Europe. Został on zaprezentowany podczas corocznej konferencji sprawozdawczej Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego, która odbyła się w dniach 5-7.12.2012 w Skarżysku-Kamiennej. Można go w całości zobaczyć w sekcji Publications na stronie readinglandscapes.eu.

(MJ)

Konferencja Sprawozdawcza Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego, 5-7.12.2012 oraz Konferencja Sprawozdawcza Instytutu Archeologii Uniwerystetu Jagiellońskiego 6-7.12.2012

Tegoroczna Konferencja Sprawozdawcza IA UW odbędzie się w dniach 5-7.12, w Skarżysku Kamiennej. Program krąży obecnie w Intranecie, więc dla wglądu ogółu Wod.o.Lot publikuje go otwarcie.

W tym samym niemalże momencie w Krakowie odbywać się będzie Konferencja Sprawozdawcza Instytutu Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego – 6-7.12.2012. To drugi rok z rzędu, kiedy redaktorzy Wod.o.Lotu obserwują pokrywanie się terminów konferencji. Przypadek? Poniżej prezentujemy programy obu konferencji.

Workshop for Reading Past and Present Landscapes

W dniach 15-21 paźdniernika na Węgrzech odbędą się warsztaty archeologiczne poświęcone odczytywaniu krajobrazu archeologicznego metodami nieinwazyjnymi. Celem projektu jest zorganizowanie panelu dyskusyjnego i przeprowadzenie warsztatów do wymiany pomysłów oraz doświadczeń w odczytywaniu krajobrazów historycznych, które mogą być badane różnymi naukowymi podejściami, m.in.: badaniami powierzchniowymi i obserwacją terenową, fotografią lotniczą, teledetekcją, interpretacją wyróżników glebowych i wegetacyjnych, zastosowaniem GPS  i technik geodezyjnych w terenie, GIS, różnych metod geofizycznych (elektrooporowej, magnetycznej, georadarowej), kartografii historycznej i badań historycznych, ekologii, geologii, geomorfologi, itd.

Fig. 1 – Logo projektu

Novae: Nieinwazyjne badania osadnictwa antycznego przy obozie rzymskim z uczestnictwem członków Wod.o.Lotu

Rzymski obóz legionowy Novae w Bułgarii jest miejscem badanym przez polskich archeologów od lat 60-tych XX wieku. W marcu i kwietniu bieżącego roku po raz pierwszy na szeroką skalę zastosowano metody nieinwazyjne realizując dotowany przez Narodowe Centrum Nauki projekt Badania struktur osadniczych przy rzymskim obozie legionowym w Novae (Mezja Dolna) przy użyciu niedestrukcyjnych metod prospekcji terenowej. Badania kierowane przez dr Agnieszkę Tomas (IA UW) podejmują próbę odpowiedzenia na pytanie, gdzie znajdowały się strefy osadnictwa cywilnego przy obozie oraz powiązane z nimi nekropole, miejsca kultu oraz elementy infrastruktury (drogi, akwedukty, warsztaty, itd.).

Fot. 1 – Niepełny skład tegorocznej ekspedycji (od lewej: Marcin Jaworski, Agnieszka Tomas, Robert Bartoszek, Piotr Wroniecki, Piotr Jaworski, Michał Pisz i Joanna Balcerzak; brakuje: Katarzyny Dejtrowskiej, Krzysztofa Misiewicza, Wiesława Małkowskiego i Pauliny Szulist).

Trypolitania i Fezzan 2010 – cz. 1

Zimowy marazm, nieciekawa pogoda za oknem i wciąż żywy konflikt domowy w Libii, który uniemożliwia wielu ludziom – w tym misjom archeologicznym – wjazd do tego kraju, skłoniły mnie do przygotowania dla naszych czytelników swoistej podróży po tym pięknym i wyjątkowym kraju.

W lutym 2010 roku, wraz z prof. Tadeuszem Sarnowskim, jego żoną, Ludmiłą Kovalevską, dr Krzystofem Domżalskim oraz moją narzeczoną, Joanną Balcerzak, wybraliśmy się na prywatną eskapadę, aby zwiedzić Libię, a konkretniej jej zachodnią i południową część.

Na początek trochę geografii i historii (źródło: Wikipedia).

Libia (za: Wikimedia Commons)

Libia jest państwem położonym w Afryce północnej, nad zatoką Wielka Syrta na morzu Śródziemnym. Większość powierzchni kraju zajmują pustynie i półpustynie, z gdzieniegdzie występującymi oazami. Libia w obecnych granicach zajmuje powierzchnię prawie 1 mln 800 tys. km² (dla porównania Polska – nieco ponad 312 tys.  km²), lecz na całej jej powierzchni żyje zaledwie około 6 mln ludzi (dla porównania Polska – niemal 40 mln obywateli). W związku z tym Libia jest jednym z krajów o najniższym współczynniku gęstości zaludnienia na świecie (228 pozycja z 241 sklasyfikowanych krajów Świata z wynikiem 3,5 osoby na 1  km²).

Libia współcześnie dzieli się na trzy regiony administracyjno-geograficzne, który to podział również wywodzi się z czasów historycznych. Są to Trypolitania (północny zachód), Cyrenajka (wschodnia część kraju) oraz Fezzan (na południowym zachodzie). Libia graniczy (zgodnie z ruchem wskazówek zegara) z Egiptem, Sudanem, Czadem, Nigrem, Algierią i Tunezją.

Większość populacji Libii stanowią arabowie (ponad 80%), jednak wewnątrz kontynentu spotkać można bardzo dużo ludności berberyjskiej, oraz napływowej – z ościennych państw „czarnej Afryki” – czadyjczyków, nigryjczyków, sudańczyków. W większości są to jednak nielegalni imigranci, stąd niezawsze są uwzględniani w statystykach.

Do wiosny 2011 roku kraj był rządzony przez dyktatora, płk. Muammara Al-Kaddafiego, a specyficzny ustrój zwany był wówczas „Dżamahiriją”. W wyniku wojny domowej, powołany został rząd tymczasowy, a ustrój kraju został przekształcony w republikę demokratyczną, jednak tworzenie odpowiedniego aparatu władzy nie zostało jeszcze zakończone.

Nasza wyprawa została zorganizowana mniej więcej na rok przed wybuchem rewolucji w Libii. Założeniem było podążanie śladami imperium rzymskiego na terenie Trypolitanii oraz Fezzanu.

Z uwagi na spore utrudnienia dla niezorganizowanych grup turystycznych, podzieliliśmy naszą wyprawę na dwa główne etapy: Etap pierwszy, wewnątrzkontynentalny, podczas którego podróżowaliśmy busem z kierowcą oraz lokalnym przewodnikiem, oraz Etap drugi – „brzegowy”, gdzie poruszaliśmy się wynajętym samochodem, głównie wzdłuż  linii brzegowej, zwiedzając co ciekawsze stanowiska archeologiczne – również te mniej popularne.

 Podróż

Najtańszym wówczas sposobem dostania się do Trypolisu był lot libijskimi liniami lotniczymi Libyan Airlines z Rzymu. Korzystając z konieczności pojawienia się w Wiecznym Mieście, postanowiliśmy również tam przedłużyć sobie pobyt i urządzić małą wycieczkę. Zieleń obecna tam na każdym kroku i relatywnie wysokie – w porównaniu do krajowych – temperatury, panujące wówczas w Rzymie były przyjemną odmianą od naszej szarej, zimnej, polskiej rzeczywistości.

Tuż przed wylotem z Katowic… Zimno!

Wieczne miasto Rzym

Muzea Watykańskie

Urokliwe uliczki Watykanu

 Fiat 500 zaparkowany w ciasnej uliczce, to w Rzymie częsty (i jakże piękny) widok

Budynek, którego nie trzeba nikomu przedstawiać

 W Rzymie historia znajduje się na każdym kroku

Circus Maximus

 Termy Karakalli

Po krótkim, acz intensywnym pobycie w Rzymie, nadszedł czas na danie główne: Libię. W dalszym ciągu, naszym głównym celem było zwiedzanie pozostałości rzymskich, aczkolwiek wiedzieliśmy, że Libia ma do zaoferowania dużo więcej. Nie rozczarowaliśmy się.

Libia zimą jest całkiem zieloną krainą – tu podejście do lądowania w Trypolisie

Nasz pobyt zaczęliśmy od spędzenia (poniekąd z musu) kilku dni w stolicy Libii, Trypolisie. Musieliśmy załatwić tam różnego rodzaju sprawy administracyjne związane chociażby z dalszym przebiegiem naszej wycieczki, a przy okazji poznaliśmy lepiej miasto.

Łuk triumfalny Marka Aureliusza, to jedna z niewielu pozostałości archeologicznych w Trypolisie, po rzymskim mieście Oea

 Jedna z wąskich uliczek Trypolitańskiej mediny

 Medina nocą – swoista orgia rozmaitych smaków, zapachów, kolorów i dźwięków

Po załatwieniu wszystkich czynności związanych z naszą podróżą, ruszyliśmy w drogę. Do Trypolisu jeszcze wrócimy, jednak najpierw zobaczymy jak wygląda południe kraju. Jak wspominałem, zostaliśmy niejako zmuszeni do wynajęcia busa wraz z kierowcą i przewodnikiem. Początkowo żałowaliśmy, gdyż wiedzieliśmy, że nie będziemy tak swobodni, jak jadąc samodzielnie, jednak już niebawem okazało się, że nie była to zła decyzja. W ciągu dnia pokonywaliśmy ogromne dystanse, a jak się okazało, odtwarzacz MP3, lub profesor Sarnowski czytający na głos przewodnik archeologiczny po Trypolitanii, to niezbędne umilacze czasu, dla na wskroś monotonnego pejzażu migającego za oknem czasami nawet przez kilka godzin bez przerwy pomiędzy kolejnymi przystankami naszej podróży.

 Na północy kraju za oknem jeszcze trochę zieleni…

…jednak im dalej na południe…

…tym piachu coraz więcej…

…a droga coraz bardziej monotonna.

Pierwszym ważnym przystankiem na trasie naszej podróży był rzymski fort limesowy w Bu Njem ( Google Maps ). Fort został przebadany wykopaliskowo, jednak luźny piach toczony przez silne, pustynne wiatry zasypał go w kilka lat w takim stopniu, że w niektórych miejscach ciężko domyśleć się, iż jego pozostałości zostały odkryte. Niemniej jednak ruiny do połowy zagrzebane w piasku, wywołują niesamowite wrażenie. Jest to typowo filmowy, romantyczny wręcz krajobraz. Wszyscy adepci archeologii zapewne właśnie w ten sposób wyobrażają sobie swój przyszły zawód.

Fort w Bu Njem wraz z naszpikowaną pozostałościami archeologicznymi okolicą na zdjęciu satelitarnym

 Forty, które zwiedzaliśmy charakteryzowały bramy o ściętych narożnikach, oraz to, że były budowane na planie „karty do gry”. Na zdjęciu od prawej Asia Balcerzak, prof. Sarnowski i pani Ludmiła Kowalewska

 Romantyczny krajobraz archeologiczny z ruinami, których nie udało się wydrzeć pustynii

Specyfiką trasy którą obraliśmy, było małe natężenie miejsc do zwiedzania na naszej marszrucie. Po krótkiej wizycie w Bu Njem (Abu Nujaym), ruszyliśmy w dalszą drogę. Cel: Al Houn i nocleg. Dystans całkowity tego dnia: prawie 650 km. Na szczęście w Libii tania jest benzyna.

 Dalej na południe zieleń spotyka się w oazach

 W miastach południa można spotkać również czarnoskórych imigrantów – ta grupka to najemnicy, czekający na zleceniodawców

 Czołg na lawecie. Któż mógł przypuszczać, że mniej więcej rok później sytuacja w Libii tak się odmieni?

 Docieramy do Al Houn. Na zdjęciu dr K. Domżalski

W Al Houn chciałbym zakończyć pierwszą część naszej podróży po Libii i jednocześnie zaprosić na kolejne odsłony już niebawem! A czeka nas wiele emocji, m.in.:

• herbatka w Al Houn
• wizyta w stolicy państwa Garamantów
• prześliczna, malownicza medina Ghadamesu
• wizyta w kolejnych fortach rzymskich
• spektakularnie położona willa w Ain Sharshara
• wielbłądy na drodze
• Garbus Kaddafiego
• Sztandarowe stanowiska Libii, czyli Leptis Magna i Sabratha
• oraz wiele wiele innych!

Zapraszam do śledzenia dalszego ciągu podróży!

Michał Pisz

Północ – Południe. Badania interdyscyplinarne we współczesnej praktyce archeologicznej – Konferencja Sprawozdawcza IA UW

W dniach 16-18 listopada 2011 odbędzie się Konferencja Sprawozdawcza Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego. W tym roku jest ona dedykowana prof. Jerzemu Okuliczowi-Kozarynowi w osiemdziesiątą rocznicę urodzin. W tym roku organizatorzy zrezygnowali z typowego schematu przedstawiania dokonań w danym sezonie na rzecz referatów o szerszym zakresie, omawiających problematykę danych badań. Poniżej przedstawiamy program konferencji. Obrady będą się odbywały w siedzibie Instytutu Archeologii UW, przy ul. Krakowskie Przedmieście 26/28 (w budynku Szkoły Głównej, sala 2.10) na terenie Uniwersytetu Warszawskiego.

Północ – Południe. Badania interdyscyplinarne we współczesnej praktyce archeologicznej.

Doroczna (od 1991 r.) Konferencja Sprawozdawcza Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego, dedykowana prof. Jerzemu Okuliczowi-Kozarynowi w osiemdziesiątą rocznicę urodzin.

 Warszawa, 16 – 18 listopada 2011 r.

Środa, 16 listopada

9.30
Uroczyste otwarcie Konferencji (dyrektor Instytutu Archeologii UW, prof. Kazimierz Lewartowski)
Laudacja na cześć prof. Jerzego Okulicza-Kozaryna (dr Wojciech Wróblewski)
10.00 – 10.20
Tadeusz Sarnowski, Archaeologia interdisciplinaris i szlifowanie historii
10.20 – 10.40
Jerzy Kolendo, Tomasz Płóciennik, Antyczne źródła pisane do najdawniejszych dziejów ziem Polski a badania archeologiczne. Na marginesie przygotowywanego korpusu tekstów źródłowych
10.40 – 11.00
Tomasz Nowakiewicz, Aleksandra Rzeszotarska-Nowakiewicz, Czaszkowo 2011: bagno, złoto i jezioro bez dna…
11.00 – 11.20
Włodzimierz Godlewski, Dongola 2011 – nowe typy założeń sakralnych w kontekście architektury bizantyjskiej i makuryckiej
11.20 – 11.40
Przerwa na kawę
11.40 – 12.00
Witold Gumiński, Palinologia i makroszczątki o osadnictwie i gospodarce w epoce kamienia na stanowiskach Dudka i Szczepanki na Mazurach
12.00 – 12.20
Agnieszka Jaremek, Historia pewnego wzgórza – czyli jak doszło do powstania i upadku Jeziorka
12.20 – 12.40
Piotr Jaworski, Archaeologia nummaria. Znaleziska aleksandryjskich monet Kleopatry VII i Augusta jako świadectwo obecności armii rzymskiej w Cyrenajce w okresie wojny marmarydzkiej
12.40 – 13.10
Dyskusja
13.10 – 16.00
Przerwa na lunch [egzaminy doktorskie; obrona doktoratu]
16.00 – 18.00
Uroczystość wręczenia nagród Clio [Sala Balowa pałacu Tyszkiewoczów-Potockich]

Czwartek, 17 listopada

9.30 – 9.50
Krzysztof Misiewicz, Wiesław Małkowski, Nowe możliwości interpretacji anomalii geofizycznych na podstawie danych z równoległych pomiarów geodezyjnych
9.50 – 10.10
Piotr Wroniecki, Wojciech Wróblewski, Czy wszystkie drogi prowadzą do Rzymu? Rzecz o bezdrożach interpretacji badań geofizycznych (casus Szurpiły)
10.10 – 10.30
Ludwika Sawicka, Drogi i bezdroża badań geofizycznych w Szurpiłach. Komentarz archeologa
10.30 – 10.50
Grzegorz Kuś, Marcin Rudnicki, Pełczyska – wielokulturowy, geofizyczno-archeologiczny poligon doświadczalny w zachodniej Małopolsce
10.50 – 11.10
Przemysław Dulęba, Piotr Wroniecki, „Magnetometr prawdę Ci powie”. O metodologii i interpretacji badań niedestrukcyjnych w południowej Polsce
11.10 – 11.40
Dyskusja i przerwa na kawę
11.40 – 12.00
Marcin Puchała, Tajemnicze puzderka ze strefy Morza Bałtyckiego – próba klasyfikacji
12.00 – 12.20
Piotr Kozioł, Problematyka występowania szczątków zwierzęcych w grobach kultury wielbarskiej
12.20 – 12.40
Sylwia Wajda, Tajemnice szkieł z Sąsiadki
12.40 – 13.00
Dyskusja
13.00 – 14.30
Przerwa na lunch
14.30 – 14.50
Andrzej Niwiński, Czy odkrycie staroegipskiego wynalazku sztucznej skały spowoduje „rewolucję” w archeologii starożytnego Egiptu?
14.50 – 15.10
Marta Żuchowska, Czarki wodnych demonów. „Rzymskie” naczynia szklane znalezione na terenie Chin
15.10 – 15.30
Marcin Rudnicki, Uwagi dotyczące kontaktów kulturowych na ziemiach południowej i środkowej Polski w I w. przed Chr. – I w. po Chr. w świetle analiz chemicznych metali
15.30 – 15.50
Karol Żołędziowski, Zastosowanie badań laboratoryjnych w studiach nad wytwórczością metalurgiczną na przykładzie osady „Targowisko” w Szurpiłach i ośrodka rzemieślniczo-handlowego „Truso” w Janowie
15.50 – 16.20
Dyskusja i przerwa na kawę
16.20 – 16.40
Tomasz Derda, Marea 2011: wykopaliska w czasach rewolucji albo o pożytkach płynących z zamiatania pustyni
16.40 – 17.00
Dorota Dzierzbicka, „Śmietnikowa” historia klasztoru w Naqlun
17.00 – 17.20
Tomasz Scholl, Tanais Zachodni „do” i „po” polskich wykopaliskach
17.20 – 17.40
Dyskusja

Piątek, 18 listopada

9.30 – 9.50
Viačeslav Gerasimov, Magdalena Nowakowska, Podwodna prospekcja wód przybrzeżnych południowego Krymu: „Crimea Project – Underwater Expedition”
9.50 – 10.10
Waldemar Ossowski, Archeologiczne badania podwodne wraków na przedpolu portu gdańskiego
10.10 – 10.30
Marek Jasiński, Maritime Archaeology from a Norwegian Perspective
10.30 – 10.50
Vakhtang Licheli, Discoveries of Antiquities in the Lakes of Georgia
10.50 – 11.10
Igor Miholjek, Igor Mihajlović, Modern Methods, Equipments and Conservation in Underwater Archaeology – the Croatian’s Experiences
11.10 – 11.40
Dyskusja i przerwa na kawę
11.40 – 12.00
Dagmara Wielgosz-Rondolino, Septimia Laodicea Metropolis Colonia i co z niej zostało?
12.00 – 12.20
Krzysztof Jakubiak, Czy i gdzie była w Palmyrze Via Sacra? Kilka obserwacji dotyczących topografii miasta w świetle ostatnich badań
12.20 – 12.40
Dobrochna Zielińska, Malarstwo – idea i materia
12.40 – 14.30
Dyskusja i przerwa na lunch
14.30 – 14.50
Magdalena Nowakowska, Agnieszka Jaremek, Projekt „WYSPA” – interdyscyplinarne badania wysp Warmii i Mazur w aspekcie osadnictwa późnej epoki brązu i wczesnej epoki żelaza
14.50 – 15.10
Agnieszka Tomas, Interdyscyplinarne badania osiedla przyobozowego (canabae) w Novae (dzis. płn. Bułgaria)
15.10 – 15.30
Joanna Balcerzak, Marcin Jaworski, Michał Pisz, Piotr Wroniecki, Szpadel to za mało – nowoczesne metody szerokopłaszczyznowego rozpoznania zaplecza obozu legionowego w Nova
15.30 – 15.50
Arkadiusz Sołtysiak, „Założyliśmy 3 wykopy o wymiarach 2,5 x 5 m i kopaliśmy, aż zaczęły boleć nas ramiona…” Szkieletowe wskaźniki aktywności fizycznej
15.50 – 16.20
Dyskusja i przerwa na kawę
16.20 – 16.40
Mariusz Ziółkowski, Maciej Sobczyk, Poszukując wyroczni Apu Solimana, czyli rzecz o satelitach, skrybach i mulnikach
16.40 – 17.00
Michał Pisz, Joanna Balcerzak, Tadeusz Sarnowski, Co w trawie piszczy, czyli archeologia lotnicza: zdjęcia „na pocztówki”, czy ważne narzędzie badawcze? Przykład badań studenckich na Krymie
17.00 – 17.20
Miron Bogacki, Jak przygotowywać dokumentację fotogrametryczną w archeologii i jak z niej korzystać?
17.20 – 17.40
Michał Starski, Naczynia białoszare z Pucka. Próba identyfikacji jednego z późnośredniowiecznych nurtów wytwórczości garncarskiej
17.40 – 18.20
Dyskusja i podsumowanie Konferencji.
Zamknięcie obrad.

Program oraz streszczenia referatów można pobrać też ze strony Intranetu IAUW lub bezpośrednio tutaj: streszczenia (*.doc, 184KB), program (*.doc, 47KB).

(MJ)

Wywiad z Michałem Piszem na stronie Archeolog.pl

Fot. 1 – Michał Pisz, kierownik ekspedycji nieinwazyjnej na Krymie i w Bułgarii.

W serwisie Archeolog.pl pojawił się niedawno wywiad z Michałem Piszem, prezesem Zarządu Samorządu Studentów Instytutu Archeologii UW, członkiem SKN Wod.o.Lot, kierownikiem badań nieinwazyjnych na Krymie i w Bułgarii. W wywiadzie można dowiedzieć się o celu i zasięgu badań, stosowanych technikach oraz zapleczu całego projektu krymsko-bułgarskiego. Z kolei przebieg badań śledzić można  na blogu Archeologia Nieinwazyjna. Zapraszamy do lektury!

(MJ)